Bewakers van de kwaliteit van restauratiewerkzaamheden

Even voorstellen

Vanaf 1976 is Klaas Boeder werkzaam in de monumentenzorg, waarvan een groot deel bij Monumentenwacht Gelderland en de Provincie Gelderland. Vervolgens heeft hij gewerkt voor Monumentenwacht Nederland. In 2006 is Klaas voor zichzelf begonnen en de auditorenwereld ingerold. Hier komt zijn kennis van en ervaring met monumenten goed van pas. De stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) beheert de BRL 3000 (beoordelingsrichtlijn) voor de certificering van de restauratiebouwbedrijven. Namens een onafhankelijke Certificatie-Instelling (CI) voert Klaas de audits uit en beoordeelt hij of restauratiebouwbedrijven aan de richtlijnen voldoen.

Restauratiewerkzaamheden aan de Domtoren in Utrecht.

Nieuwe aanvragen

Bouwbedrijven die al enige tijd werkzaam zijn in de restauratie en voor hun werkzaamheden een certificaat willen hebben voor onderhoud en restauratie kunnen een aanvraag doen bij de Certificatie-Instelling voor de certificering. De auditoren voeren een initiële audit uit bij het betreffende bedrijf en dan wordt er bij goedkeuring een certificaat uitgereikt aan het restauratiebouwbedrijf. Met deze erkenning kan het bedrijf ook lid worden van de Vakgroep Restauratie.

Jaarlijkse audits

Heb je als bedrijf een certificaat ontvangen? Dan kan je niet achterover leunen. Eénmaal per 3 jaar vindt een hercertificatie plaats, dit is een zware audit. Er wordt dan gekeken naar het kwaliteitshandboek van het bedrijf, de borging van de kwaliteit en of de regels, die horen bij de certificering, worden nageleefd. Tussentijds wordt elk jaar een audit uitgevoerd aan de hand van een checklist. Tijdens een audit kunnen er ook aandachtspunten (A) en/of verbeterpunten (V) naar voren komen. Dan is een belangrijke vraag: zijn ze daarmee aan de slag gegaan? Is er bij een volgende audit daadwerkelijk iets verbeterd? Een enkele keer heeft het bedrijf een duidelijke tekortkoming (T) en dan is het zaak om direct met de kwestie aan de slag te gaan, wil het bedrijf het certificaat behouden. Is alles in orde? Dan krijgt het betreffende onderdeel op de checklist een C, van conformity.

Bezoek aan projecten

Bij elke audit brengt Klaas of een van zijn collega’s een bezoek aan een aantal restauratieprojecten. Op zo’n dag lopen ze mee met een projectleider of uitvoerder en observeren en beoordelen ze de werkzaamheden. Ook worden, op die momenten, de vaklieden bestookt met vragen over hun kennis en werkwijze, toegespitst op het betreffende project. Ze krijgen de mogelijkheid om hun aanpak van het restauratieproject toe te lichten. Hoe gaan ze om met de dilemma’s die ze tegenkomen? Op papier kan alles er fantastisch uitzien, maar het gaat uiteindelijk om de praktijk en het resultaat.

Logo stichting ERM. (bron: www.stichtingerm.nl)

Scholing als onderdeel van BRL 3000

Als bouwbedrijven worden getoetst aan de BRL 3000, dan speelt kennis een belangrijke rol. Niet alleen de huidige kennis en ervaring, maar het bedrijf moet ook zorgen dat de kennis en ervaring op peil blijft. Bij dit onderdeel komen opleidingen, cursussen en trainingen om de hoek kijken. Het is een vast onderdeel in de checklist van de beoordelingsrichtlijn. Wat doet een bedrijf om de werknemers op te leiden en hoe proberen ze de kennis actueel en op niveau te houden? Volgens de checklist moet er een scholings-/opleidingsplan zijn en daar worden bepaalde eisen aan gesteld. Er wordt gekeken naar de scholings- en opleidingsplannen voor het betreffende jaar en ook naar de scholings- en opleidingsplannen voor de twee opvolgende jaren. Welke kennis precies binnen een bedrijf ontbreekt, kan naar voren komen uit de evaluatie, die aannemingsbedrijven moeten uitvoeren na afronding van grote restauratieprojecten. De uitkomsten van deze evaluatie moeten worden gekoppeld aan het scholings-/opleidingsplan.

Scholing overbodig door jarenlange ervaring?

Jarenlange ervaring zorgt ervoor dat je de vaardigheden bezit om in de nieuwbouw bepaalde constructies uit te voeren. Als je een bepaald karwei al enkele keren hebt uitgevoerd, dan weet je de volgende keer wel hoe het werkt. Helaas werkt het niet zo in de monumentenbranche. Elk monument is uniek en vergt een gerichte aanpak. Daar speelt scholing een belangrijke rol bij. Je leert verschillende bouwtechnieken en je neemt kennis van achtergrondinformatie, die aan de basis staan van de handelswijze die bij restauratie onmisbaar is. Het gaat om monumentale constructies en die wijken sterk af van hedendaagse (nieuwbouw) projecten. Dit geldt voor de verschillende facetten van de bouw, leibedekking, metselen, et cetera. Hoe je deze monumentale constructies aanpakt en hoe ze in elkaar zitten, wordt niet meer behandeld in de algemene bouwopleidingen. Bovendien is elk restauratieproject en elk monument uniek. Vandaar is het van groot belang dat er kenniscentra zijn die opleidingen, cursussen en/of trainingen aanbieden gespecificeerd op restauratie, waarbij de denk- en handelswijze uiteen worden gezet en aangeleerd. Op die manier kan er maatwerk geleverd worden op het restauratieproject.

Passie en gedrevenheid

Een ERM-certificering is niet ‘even een papiertje halen’ om de restauratiebranche binnen te rollen. Als restauratiebouwbedrijf moet je aantoonbaar een stuk gedrevenheid hebben en over het organiserend vermogen beschikken, zodat je een complex restauratieproject, van het begin tot het eind, goed kunt uitvoeren. Een hele uitdaging, maar het is zeer afwisselend werk, vol passie waar veel voldoening uit wordt gehaald. In de restauratiebranche wordt gestreefd naar minimaal een 8 en niet een magere 6 als eindcijfer. Dat is de gedrevenheid waar auditoren naar op zoek zijn.

Kwaliteit is een abstract begrip. Dankzij stichting ERM zijn er uitvoeringsrichtlijnen (URL-en) opgesteld waaraan de kwaliteit van restauratieprojecten kan worden getoetst. Het concreter maken van het begrip kwaliteit en de bewaking daarvan is belangrijk voor het behouden van monumenten en hun monumentale waarden. Dankzij stichting ERM met de restauratiedeskundigen die de audits uitvoeren, is het behoud van bouwkundig erfgoed in Nederland in goede handen.