Eerste diploma’s uitgereikt aan studenten vakopleiding Erfgoed Schilderen 

Diploma-uitreiking van de eerste twee lichtingen Erfgoed Schilderen bij Kasteel Engelenburg.

Trotse coördinator 

Opleidingscoördinator Frank Buijtendorp vertelt in zijn openingstoespraak: “Het belang van een goede vakopleiding komt in het onderhouds- en restauratieschilderwerk dagelijks aan de orde. In de erfgoedsector vereisen alle werkzaamheden specialistische kennis en dat is meer dan een likje verf aanbrengen. Juist nu de behoefte aan vakmensen steeds groter wordt, vindt NCE het belangrijk om te laten zien dat er ontwikkelingsmogelijkheden zijn, wanneer je als student voor vakmanschap kiest. Als erfgoedschilder kom je in de dagelijkse praktijk allerlei problemen tegen. Het is belangrijk om dan kennis te bezitten van schadebeelden die voor kunnen komen. Moet ik wel of niet ingrijpen, is dan de vraag. De NCE-opleiding biedt specialisaties aan, om het monumentale werk met nog meer kennis van zaken uit te voeren. Het gaat over opname van het werk, het herkennen van schadebeelden en het schilderen van diverse historische ondergronden met de juiste verfproducten. Ik ben super trots om vanmiddag de diploma’s te mogen overhandigen aan de eerste studenten die deze vakopleiding Erfgoed Schilderen hebben afgerond.” 

Opleidingscoördinator Frank Buijtendorp

Lesmateriaal 

Lesstofontwikkelaar Gerard Scholten licht de aanwezigen in over het ontstaan en het ontwerpen van de lesmodulen, die in deze vakopleiding als leidraad worden gebruikt. Scholten: “Het onderwijsprogramma dat NCE heeft ontwikkeld, past precies in het beleid van het ministerie van OCW om opleidingen in vakmanschap binnen de erfgoedsector te stimuleren en te vermeerderen. Het NCE heeft in 2018 een masterplan ingediend voor een subsidieaanvraag om vakopleidingen te ontwikkelen voor diverse (kleine) erfgoedopleidingen. Dit resulteerde in een subsidietoekenning. Zo zijn bij het NCE-lesprogramma’s ontwikkeld om de competenties te verhogen voor diegene die werkzaam zijn in onderhoud en restaureren van monumentale panden en objecten. Voor de onderhoudsschildersbedrijven in de monumentenzorg is dat de vakopleiding Erfgoed Schilderen. Eerst werden de behoeften gepeild bij de restauratieschildersbedrijven. Het is belangrijk dat zo’n opleiding aansluit op de vraag vanuit het bedrijfsleven. Vandaar uit is de lesstof gevormd. De leergebieden en -competenties van het ontwikkelde onderwijsprogramma sluiten eveneens aan op de inhoud van de uitvoeringsrichtlijn URL 4009 ‘Historisch schilderwerk’ van Stichting ERM. Met de vakopleiding Erfgoed Schilderen inspireert en motiveert het NCE werkenden in de sector en geeft hen de kans om door te groeien in het vakgebied van de erfgoedschilder.”  

De ontwikkelde lesmodulen kwamen tot stand met medewerking van een klankbordgroep bestaande uit overheidsinstanties, opdrachtgevers, werkgevers, brancheorganisatie OnderhoudNL, monumentenwacht en beroepsopleidingen. 

Kwaliteit 

Vervolgens kreeg Ferdinand Wieman, sectormanager Restauratieschilders bij de branchevereniging OnderhoudNL, het woord. Wieman: “Onze ambitie is een bedrijfstak te zijn voor alle ERM-gecertificeerde lid-bedrijven binnen OnderhoudNL. Wij stimuleren kwalitatief schilderwerk op ons nationaal erfgoed volgens ERM-richtlijnen. OnderhoudNL subsidieert en draagt bij aan het ontwikkelen en ‘in de lucht houden’ van restauratieopleidingen. Samen denken wij daarom graag mee met het NCE over de inhoud van zo’n nieuwe opleiding. Bedrijven en OnderhoudNL zijn namelijk mede verantwoordelijk voor voldoende goed opgeleide vaklieden nu en in de toekomst. Alle partijen in de gehele onderhoud- en restauratiekolom vormen samen de schakels die nodig zijn voor continuïteit van goed opgeleide vakmensen en zo de mooiste sector draaiende te houden. Het schilderwerk aan monumenten is eveneens een prachtig onderdeel binnen de schildersbranche. Wij als OnderhoudNL gaan voor kwaliteit boven kwantiteit. Daarom zijn wij als OnderhoudNL blij met het uitreiken van de eerste diploma’s Erfgoed Schilderen.” 

Diploma-uitreiking 

Frank Buijtendorp en John van den Heuvel reikten hierna per student de diploma’s uit. “De studenten”, aldus Frank, “hebben een prachtig vak. Met het behalen van het diploma hebben ze een belangrijke scholing achter de rug waarmee ze nog meer kunnen bijdragen aan het in stand houden van monumentaal erfgoed”.  In korte toespraken tijdens de uitreiking gaf Frank Buijtendorp de ervaringen weer, die hij en de docenten met de studenten hebben opgedaan. Kort samengevat benadrukte hij dat de studenten veel passie hadden om te willen investeren in het vakgebied erfgoed schilderen. Vooral in het aanleren van de vaktechnische competenties. Het zijn volgens Frank allemaal gedreven vakmensen en bevlogen talenten. Hij gaf aan dat alle studenten een topprestatie geleverd hebben. “Wij als vakspecialisten hebben met jullie ondergrondherkenning, gebreken en de oorzaken onderzocht, historische ondergronden verkend om ze daarna te schilderen met de juiste verfproducten. Daarin zijn grote stappen in gezet,” aldus Buijtendorp.  

Geslaagden 

De geslaagden voor de vakopleiding ‘Erfgoed Schilderen’ zijn: Alex Cornelissen, Alexa Wilders, Anienke Pleijsier, Arjan van der Steege, Bertram Termijn, Gerrit Wijmer, Jos Welving, Marianne Stam, Martijn de Man, Nick Heij, Robert van Summeren, Robert Jansen, Roy Giezenaar, Roy Miltenburg, Ruud Madretsma, Sander van den Berg, Sanne Hoogvliet en Tjerk van Berkel.  

Ervaringen 

Je kunt merken dat het voor de studenten intensieve theoretische en praktische trainingen waren. Dat is wel de realiteit. Het was voor hen hard werken, veel reizen, heel veel afwisseling en daarnaast ook nog huiswerkopdrachten over verf, glas, behang en kleur. Wat maakte deze opleiding de moeite waard? We vroegen het aan twee geslaagde studenten. 

Jos Welfing 

“Ik heb bewust gekozen voor de erfgoedopleiding, omdat ik behoefte had aan een stuk verdieping binnen mijn vakgebied. Ik ben inmiddels 20 jaar zelfstandig schilder en ik ben altijd op zoek geweest om dingen beter of efficiënter te doen. In de NCE-opleiding zag ik de mogelijkheid om mijn vakkennis te vergroten en resultaten te verbeteren. Ik moest mijn verwachtingen een klein beetje bijstellen. Ik dacht eerst dat we vooral bezig zouden zijn met de speciale technieken, maar het bleek uiteindelijk veel breder te zijn en toegespitst op de technische en vakinhoudelijke kant van het restauratie schilderwerk. Achteraf ben ik daar blij om, omdat je met deze opleiding veel breder inzetbaar bent binnen de restauratiesector. De theorielessen waren goed te doen, maar het was wel weer even wennen om vanaf de steiger de schoolbanken in te gaan. Daarom was het goed om de middag te besteden aan een praktische invulling (practicum, workshop of excursie). Het onderling sparren en kennis uitwisselen tijdens de lessen heb ik zeker als waardevol ervaren.” 

Jos Welfing

Sanne Hoogvliet 

“Eertijds heb ik informatie over de opleiding gekregen via het bedrijf waar ik werk. Deze is lid van OnderhoudNL. Via de site van OnderhoudNL was meer informatie te vinden.  De inhoud van de lessen zelf kwam aardig overeen met mijn verwachtingen. Al moet ik zeggen dat ik zeker in het begin wel blij verrast was met de diepgang van de lessen. De lesmodules over de verschillende ondergronden (hout, steen en metaal) waren het meest interessant omdat ik hiermee mijn basiskennis over deze ondergronden verder heb uitgebreid. Zonder het consequent maken van je huiswerk en het leren van de stof ga je de lesmodules niet halen. Daar bevatten ze simpelweg te veel informatie voor.  De begeleiding vanuit NCE was goed en voor onduidelijkheden was er altijd een korte lijn met Frank Buijtendorp om dit op te lossen.” 

Sanne Hoogvliet

Belang vakopleiding

Rob Crèvecoeur, lid van de klankbordgroep ging aan het eind van de bijeenkomst nog in op het belang van een goede vakopleiding. Het investeren in scholing is voor zowel werknemers als werkgevers een win-win situatie. Het bevordert niet alleen de professionele groei en ontwikkeling van individuen, maar het versterkt ook de kwaliteit van een restauratieschildersbedrijf. Dat is ook het doel van ERM (Erkend Restauratiekwaliteit Monumentenzorg). Het maakt niet voor niets kwaliteitsrichtlijnen en normen. Daarmee wil de ERM de vakkennis, het gebruik van historische technieken en materialen borgen. Dus laten we blijven investeren in kennis, vaardigheden en samenwerking. Dat zijn tenslotte de drijvende krachten achter de kwaliteitsborging in het mooie vakgebied van erfgoed schilderen.

Start volgende opleiding 

In maart 2025 start een nieuwe lichting NCE-opleiding Erfgoed Schilderen in Zwolle. De opleiding is vergelijkbaar met mbo-4 niveau. Het branchediploma voldoet aan de scholingseisen van Stichting ERM en is het startbewijs om als vakkundig specialist aan de slag te gaan met onderhoud en restauratie op prachtige historische gebouwen. Neem voor vragen over de voorwaarden contact op met opleidingscoördinator Frank Buijtendorp via f.buijtendorp@erfgoedopleidingen.nl. 

Tekst: Gerard Scholten voor Eisma's Schildersblad december 2024.
Fotografie: Jelle Verhoeks