Even voorstellen Klaas de Boer en Wilfred Mengerink
22-2-2023 | NCE-docenten Klaas de Boer en Wilfred Mengerink zijn expert op totaal verschillende terreinen – resp. groen erfgoed en inspectie van gebouwd erfgoed –, maar delen hetzelfde enthousiasme voor en dezelfde nieuwsgierigheid naar erfgoed. En ze zijn allebei zeer bedreven in het overbrengen van zowel kennis als vaardigheden om ons groen en gebouwde erfgoed in stand te houden voor de volgende generatie. We zetten graag de spotlight op deze twee bijzondere docenten.
Wilfred Mengerink (rechts) geeft bij maar liefst drie NCE-opleidingen les, te weten bij Specialist Restauratie Timmeren/Metselen in Velp, bij Inspecteur Gebouwd Erfgoed en bij Professional Restauratie. Hij verzorgt lessen over inspecteren en over bepaalde onderdelen van het metselen. Klaas de Boer (links) geeft bij de opleiding Hovenier Historisch Groen in de eerste module Introductie en organisatie historisch groen een les over de beheerkant. Samen met tuinhistoricus Jan Holwerda geeft hij de zesdaagse module over ruimtelijke inrichting. De opleiding Hovenier Historisch Groen bestaat in totaal uit 8 modules.
Wat heb je met erfgoed, restauratie en onderwijs?
Klaas: Van jongs af aan wilde ik graag in het groen werken. In het groene erfgoed ben ik per toeval terecht gekomen. Een gelukkig toeval, want de combinatie van historie op de prachtige, groene locaties en de mensen is buitengewoon boeiend. Je bent bezig met een doorlopend proces: het in stand houden van historisch groen. Hoe ga je bijvoorbeeld een tuin met een eeuwenoude aanleg aan de volgende generatie doorgeven? Ik ben nu ruim 30 jaar actief in het groene erfgoed, een heel specifieke, kleine nichemarkt (?) in de groenwereld. Het duurt wel even voor je het vak onder de knie hebt. Het begint met interesse, nieuwsgierigheid en een goede opleiding.
Wilfred: De mix van geschiedenis en schoonheid is wat mij trekt in erfgoed. Het is ook een breed terrein. Bij een kerktoren heb je te maken met de toren, maar ook met het carillon of de klok die erin zit. Het mooie van restauratie is dat je op authentieke wijze dingen kan herstellen. Dat is heel divers. De ene keer gaat het om een middeleeuwse stadsmuur, de andere keer om een wederopbouw-monument van na de Tweede Wereldoorlog. Je komt bij ieder monument andere materialen en technieken tegen. Je zoekt steeds een puzzelstukje: waar vind ik de juiste materialen? Gebruik je tweedehands bouwmaterialen of laat je speciaal materialen maken? En hoe doe je dat dan? Vroeger hadden glazuren de prachtigste kleuren, maar de pigmenten waarmee ze gemaakt werden zijn giftig. Hoe ga je dat namaken met milieuvriendelijke technieken?
Ik ben toevallig het onderwijs ingerold, eigenlijk uit frustratie over de slechte kwaliteit van restauratiewerk, die ik als monumentenwachter tegenkwam. Bij het Nationaal Restauratie Centrum (NRC) zochten ze mensen vanuit de praktijk om les te geven. Een mooie kans om mijn kennis te delen en bij te dragen aan het verhogen van het niveau van restauratiewerk.
Hoe vul je de rol van docent in?
Wilfred: Ik breng graag het gesprek op gang en laat de studenten opdrachten doen. Dat laatste heb ik geleerd bij de didactische bijscholingsdagen, die het NRC en het NCE voor de docenten organiseren. In het begin liet ik 40 dia’s van dakpannen zien, maar dat werkte niet. Nu breng ik een stapel dakpannen mee de klas in en heb daarbij een opdracht bedacht. De studenten kunnen de dakpannen vastpakken, bekijken en nader onderzoeken. Op deze manier blijft de lesstof beter hangen.
Ook de mix aan leeftijden in de groepen is leuk. De oudere studenten brengen veel praktijkervaring mee, terwijl de jongere studenten uit hun vooropleiding recente kennis over bijvoorbeeld de nieuwste meettechnieken inbrengen. De deelnemers bij zowel de NCE-opleidingen als de NRC-cursussen zijn erg gemotiveerd. Dat maakt het lesgeven extra leuk.
Klaas: Als docent bij de opleiding Hovenier Historisch Groen kan ik het stokje doorgeven aan de nieuwe generatie. Ik hoop hen met andere ogen te leren kijken naar historisch groen. Als je over 100 jaar een mooie bomenlaan wilt hebben staan, moet je nu aanplanten. Als hovenier historisch groen moet je ver vooruit kijken. De NCE-opleiding is heel praktijkgericht en vindt plaats op veel verschillende, historische locaties, met veel opdrachten. De studenten passen de theorielessen gelijk toe in de praktijk. Eerder heb ik, samen met collega-docenten, de groencursus van het Gelders Restauratie Centrum gegeven (die is overigens geïntegreerd in de NCE-opleiding) en ik verzorg nog lessen voor de leergang Groen Erfgoed aan de Hogeschool Utrecht.
Wat doe je beroepshalve verder naast je docentschap bij het NCE?
Wilfred: Naast het lesgeven bij het NCE en het NRC werk ik als inspecteur gebouwd erfgoed bij de Monumentenwacht Gelderland. Daar geef ik overigens ook af en toe een cursus aan eigenaren van monumenten. Ik maak hen wegwijs in het woud van de restauratiewereld en de verschillende mogelijkheden om een probleem op te lossen, zodat ze beter in gesprek kunnen gaan met hun aannemer. Ook wijs ik op de subsidiemogelijkheden voor het in stand houden van hun monument.
Klaas: Ik werk als zelfstandig adviseur onder de naam Historisch Groen Beheer in het groen erfgoed en zit daarmee tussen de tuinarchitect en de hovenier in. De tuinarchitect schetst het streefbeeld en ik stuur, waar nodig, het proces van de uitvoering aan om te zorgen dat de plannen goed vertaald worden naar de praktijk. Ik houd ervan om creatief na te denken over de uitvoering: hoe pak je het zo aan dat de aanleg goed in tact blijft. Daarbij kom je ook vragen tegen over duurzaamheid in de planten- en materiaalkeuzes, dier- en milieuvriendelijkheid en hergebruik van materialen uit de tuin waar je aan het werk bent.
Heb je naast erfgoed nog andere interesses?
Klaas: Ook in mijn vrije tijd tuinier ik graag. In mijn tuin heb ik een enkele grote vijvers met daaromheen een mooie tuin. Vroeger heb ik veel gedoken. In tegenstelling tot wat wel gedacht wordt, kan je in Nederland heel mooi duiken, bijvoorbeeld in de Vinkeveense Plassen. Tegenwoordig houd ik het bij zwemmen.
Wilfred: Samen met mijn vriendin en archeologe Janneke Zuyderwyk doe ik archeologische en bouwhistorische experimenten. Bij de experimenten (zie foto) maken we bijvoorbeeld schelpkalk door schelpen te branden of we halen ijzer uit ijzererts, waarvoor we een middeleeuwse oven nabouwen. Het mislukt vaak, maar je leert altijd weer nieuwe aspecten van de oude technieken. Vaak doen we de archeologische experimenten in openluchtmusea als Prehistorisch dorp in Eindhoven of Middeleeuws erf de Bergkamp, gelegen op landgoed Schothorst in Amersfoort. Deel van de lol is dat we dan in middeleeuwse kledij lopen. Onze dochters van 4 en 2 jaar gaan ook mee. Klein als ze zijn, genieten ze er enorm van.
Interesse?
In september 2023 starten verschillende NCE-opleidingen: