Hoe Historisch Haerlem zich inzet voor het restauratievak

Has heeft zelf op de steigers gestaan. Toen haar loopbaan als sociaal cultureel werkster stokte, besloot ze op haar 45e het schildersbedrijf van haar vader over te nemen en haalde het diploma Gezel Schilderen aan de LTS in Haarlem. Daar leerde ze Remmert Pels kennen, toenmalig directeur van de LTS en lid van de Historische Vereniging Haerlem. Has werd ook lid en sinds drie jaar is ze secretaris van de projectgroep Ambachtslieden bij deze vereniging.

In 2014 werd Has gegrepen door het thema Ambachten na een lezing over het tekort aan restauratievaklieden door voormalig Rijksadviseur voor het Cultureel Erfgoed, Wim Eggenkamp* bij de Historische Vereniging Haerlem. Ze was niet de enige, want als gevolg van de lezing werd de projectgroep Ambachtslieden opgericht. Om jongeren kennis te laten maken met de restauratie organiseert Has vier excursies per jaar naar restauratieprojecten i.s.m. de docenten van twee VMBO’s, het Technisch College Velsen in IJmuiden en het Sterren College in Haarlem. De excursies zijn bedoeld voor VMBO-leerlingen, die het profiel Bouwen, Wonen & Interieur gekozen hebben.

De bezoeken aan de restauratiebouwplaatsen maken indruk op de leerlingen. Eerder nam Remmert Pels de leerlingen mee op een stadswandeling, maar dit valt toch in het niets bij het echte ‘in de keuken kijken’ op een restauratiebouwplaats. De leerlingen kunnen vragen stellen aan de projectleider of de uitvoerder en steken zo veel meer op over het restauratiewerk en erfgoed dan van het bekijken van de buitenkant van monumenten. Elk jaar worden vier groepen rondgeleid met zo’n 10 tot 12 gemotiveerde leerlingen. Ze moeten zich zelf aanmelden voor de excursie.

Inmiddels loopt het goed met de excursies en wil de projectgroep de opgedane ervaring en kennis doorgeven aan andere historische verenigingen, zodat zij in hun plaats VMBO leerlingen kunnen laten zien hoe boeiend en leuk restauratie is. Has zou ook graag zien dat schooldirecties mee op excursie gaan om zo te laten zien dat zij vierkant achter het profiel Bouwen, Wonen & Interieur staan, een profiel dat in het MBO de mogelijkheid geeft tot een diploma restauratie timmeren en –metselen. Dit kan van grote invloed zijn op ouders, die toch vaak liever zien dat hun kind een ‘schone handen’-beroep kiest.

Nog een idee: er worden veel prijzen uitgereikt in de restauratie. Dat zijn goede momenten om de schijnwerper op de restauratievakman te richten. Maar het zou ook een stimulans zijn om elke leerling op MBO niveau te prijzen wanneer hij of zij het diploma restauratie timmeren of –metselen behaalt, bijvoorbeeld met een stuk gereedschap of met de deelname aan een provinciale of landelijke restauratie-doe-dag.

Op open dagen van de VMBO’s is de projectgroep Ambachtslieden aanwezig om informeel iets te vertellen over hun doelstelling. Ook leeft de gedachte op deze avonden een restauratie aannemer te vragen iets te laten zien en te vertellen over zijn vak.

Tot slot concludeert Has, inwoonster van Haarlem met zijn 1.149 rijksmonumenten en 1.238 gemeentelijke monumenten: “Als we onze monumenten willen behouden, moeten we oog hebben voor onderhoud en dus voor het vakmanschap en voor het opleiden van een nieuwe generatie restauratievaklieden.”

Lees meer over de activiteiten van de projectgroep Ambachtslieden en verslagen van de excursies voor leerlingen op de website: www.haerlem.nl (klik rechtsboven werkgroepen).

*Wim Eggenkamp publiceerde in 2012 het advies ‘Aandacht voor Restauratieambachten’.

Foto: VMBO-leerlingen timmeren van het Sterrencollege te Haarlem bezoeken met hun docent de restauratie van het Fundatiehuis, onderdeel van het Teylersmuseum.