Kerk Beekbergen onderwerp PIP studenten Professional Restauratie

De opdracht voor de studenten Professional Restauratie was om een bouwkundige inspectie uit te voeren aan de 15de-eeuwse hervormde kerk en bijbehorende toren in Beekbergen. “Het doel is om de onderhoudsbehoefte van de gebouwen in kaart te brengen. Dan denk je natuurlijk aan schilderwerk of onderhoud aan het leien dak”, legt Wilfred uit, “maar ook onderhoud aan het orgel, het uurwerk en de luidklokken mag niet vergeten worden.”

De verzamelde gegevens werken de studenten uit tot een inspectierapport volgens de uitvoeringsrichtlijn Inspecties van monumentale gebouwen (URL 2005) van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg. Dit rapport vormt de basis voor het eindexamenproject, het maken van een Periodiek Instandhoudingsplan (PIP). Zowel voor het inspectierapport als het PIP krijgen de studenten een cijfer.

Vier uitstroomprofielen

Naast het PIP maken de studenten nog vier projectverslagen. Sinds september 2022 kan de student deze opdrachten koppelen aan een uitstroomprofiel dat bij zijn of haar beroep past:
1. uitvoerenden bij aannemers en gespecialiseerde aannemers;
2. medewerkers van bureaus van restauratiearchitecten en restauratieadviseurs;
3. medewerkers van overheden (gemeenten, provincie, rijk) en
4. inspecteurs gebouwd erfgoed en monumentenwachters.

Henry van Voorst, voorman bij erkend restauratie bouwbedrijf Burgy, is in september 2022 begonnen met de opleiding Professional Restauratie. “Het is een leuke opleiding, precies wat ik zocht. De opleiding sluit heel goed aan op restauratiewerk en op mijn werk als uitvoerder. Dat is uniek, want er is geen enkele andere opleiding, die dat biedt. Het leuke van de opleiding Professional Restauratie is ook het enthousiasme en de enorme kennis van de docenten Klaas Boeder en Wilfred Mengerink en natuurlijk ook de andere docenten. Daarnaast is de groep studenten gevarieerd qua achtergrond; dat levert veel leuke uitwisseling van ervaringen op.”

De kerk  van top tot teen

Docent en restauratiedeskundige Klaas Boeder heeft de studenten uitleg gegeven over onderhoud aan de klokken en het orgel uit 1779. Docent en monumentenwachter Wilfred Mengerink heeft de studenten de middeleeuwse kapconstructie van de kerk laten zien en ook de 19de-eeuwse spits van de toren. De originele spits is na een blikseminslag afgebrand. In het metselwerk zijn daarvan nog steeds sporen zichtbaar. Medestudent en monumentenwachter Ronald Stijf heeft de studenten een rondleiding gegeven langs de muurwerken van tufsteen en kloostermoppen. “In zijn vorige baan was Ronald Stijf voeger bij een restauratie voegbedrijf. Hij kon dus goed uitleg geven over het te verwachten onderhoud”, vertelt Wilfred.

‘’De studenten hebben goed gekeken,’’ vertelt Wilfred. “Wat opvallend was, is de schade die de studenten zelf hadden ontdekt. Het ging hier om het wegslijten van een natuurstenen profiellijst door het druppelen van condenswater uit een CV-afvoer in de gevel (zie foto). Henry viel nog iets anders op. Binnenin de kap was duidelijk te zien dat er in de loop der tijd aanpassingen zijn gedaan. Ik heb veel hergebruikt hout gezien. Dat hout vertoont sporen van eerder gebruik. Je ziet bijvoorbeeld het gat van een pen- en gatverbinding nog zitten. Waar dit hout vandaan is gekomen, zie je niet zo snel.”

De studenten maken ieder hun eigen plan, maar wat in deze groep erg leuk is om te zien, is de collegiale uitwisseling van informatie en documentatie. Van het CODA Archief in Apeldoorn hebben de studenten enkele digitale tekeningen gekregen, waaronder de doorsnede van de kerk en enkele aanzichten van de gevels. Met behulp van de maatvoering uit deze tekeningen heeft medestudent Mannes een dakplattegrond getekend. Mannes was zo aardig om zijn tekening beschikbaar te stellen aan alle andere studenten”, zegt Wilfred. “Op deze tekening en de bouwtekeningen, die het CODA Archief uit Apeldoorn kosteloos beschikbaar stelde, kan iedere student dan op eigen wijze aangeven waar volgens hem of haar de schades zitten.”

Hoe Henry de opdracht aanpakt

Henry verwerkt al zijn gegevens van de opname in de app Snagstream: “Daarin kan ik de tekening van Mannes, tekeningen van het CODA Archief en tekeningen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed uploaden. Ik kan iedere foto, die ik tijdens de excursie heb gemaakt, in de kerk precies koppelen aan een plek in de tekening. Ik vind het heel leerzaam om als voorman een PIP op te stellen. Als aannemer lever je na de restauratie een garantiedossier op met voorschriften voor het onderhoud. Als die niet gevolgd worden, vervalt de garantie. Dat gaat van het uitvegen van de goten, de wijze van glasbewassing tot de periodieke schilderbeurten om de 3 tot 6 jaar. Zo’n garantiedossier wordt vaak gebruikt als basis voor een PIP, waarmee je een monument in goede conditie kunt houden. Als uitvoerder zie ik niet vaak een PIP, maar ik zou ze graag lezen. Je hebt dan toch weer extra informatie in handen als je als aannemer aan een monument gaat werken.”

Met dank aan de gemeente Apeldoorn en de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Beekbergen voor het belangeloos beschikbaar stellen van het gebouw.

Interesse?

De opleiding gaat in september 2023 van start. Er zijn nog maar enkele plaatsen beschikbaar. Kijk voor meer informatie hier: Professional Restauratie.