Leerzame restauratiereis voor Nimeto-studenten
18-9-2019 | Zevenendertig derdejaars studenten van de opleiding Decoratie- en Restauratieschilderen van Nimeto hebben een week gewerkt aan het herstel van de interieurschilderingen van de kerk van het dorp Dieue-sur-Meuse in Frankrijk. De studenten bereidden de reis grondig voor, losten ter plaatse onverwachte problemen goed op en kregen veel waardering voor hun werk van de plaatselijke bevolking. Een mooi succes, dat voor herhaling vatbaar is.
Door Willem Coolen
De kerk van Dieue-sur-Meuse (in het noordoosten van Frankrijk, net onder de stad Verdun) is gebouwd in 1826 in de stijl van het Franse neoclassicisme en gewijd aan Saint Jean Baptiste (Johannes de Doper). Het bijzondere van deze kerk is het compleet gedecoreerde interieur. Tussen 1933 en 1939 beschilderde de van oorsprong Italiaanse kunstschilder Duilio Donzelli (1882-1966) de plafonds en de wanden. Hij bediende zich hierbij van diverse stijlen zoals de Art Nouveau, het Franse Classicisme en religieuze taferelen in de stijl van Tiepelo. De schilderingen zijn uitgevoerd met een lijmverf in secco stijl. Helaas raakte in 1944 het gewelf ernstig beschadigd door het oorlogsgeweld. De gewelven zijn weer hersteld, maar de schilderingen van Donzelli zijn daarna nooit meer gerestaureerd.
2019 Donzelli jaar
Duilio Donzelli decoreerde in de periode 1925- 1966 meer dan 30 kerkinterieurs in het departement de la Meuse. Dit jaar is hierover in Frankrijk een boek verschenen en er is een tour uitgezet langs 25 kerken. Het gemeentebestuur van Dieue-sur-Meuse vroeg aan Nimeto Utrecht of zij een onderwijstraject konden maken voor de restauratie van de schildering in het tongewelf van hun kerk. De restauratiedocenten van Nimeto schreven samen met de restauratiespecialisten Willem Coolen en Iris van Eijk een lesprogramma voor de kerk in het Franse dorp.
Voorbereidingen
In de 6 weken voorafgaande aan het werk in Frankrijk doorliepen de studenten op school de gehele restauratieketen van voorbereiding, onderzoek, bestek schrijven, uitvoering, restauratie ethiek, documentatie en nazorg. Daarnaast leerden de studenten hoe ze de verschillende natuurlijke kalkmortels konden maken en welke manieren van retoucheren mogelijk zijn. Belangrijk is dat de nieuw gebruikte materialen zoveel mogelijk hetzelfde van samenstelling zijn als de bestaande historische materialen.
De weerbarstige restauratiepraktijk
Bij de interactie tussen theorie en praktijk blijkt de werkelijke situatie altijd ingewikkelder dan de op school gesimuleerde situatie. Zo bleek dat door een verborgen lekkage in het dak schimmelsporen in de vorm van minuscule paddenstoeltjes zich op de schildering hadden vastgezet. Deze sporen zijn eerst verwijderd met een scalpelmesje en daarna de restanten ervan met waterstofperoxide. Doordat de studenten bijzonder gemotiveerd en leergierig waren, konden dit soort onverwachte problemen binnen de beschikbare tijd goed opgelost worden.
Contact met de plaatselijke bevolking
De studenten verbleven tijdens de werkweek bij gastgezinnen in het dorp, een vormende ervaring. Nu de steiger weer uit het middenschip is weg gehaald zijn de inwoners van Dieue-sur-Meuse blij dat de lacunes en de storende witte invullingen in het gewelf zijn verdwenen. Een nieuwe groep derdejaars Nimeto studenten staat alweer enthousiast in de startblokken om volgend voorjaar een ander deel van de kerk van Dieue-sur-Meuse te gaan restaureren.
Schadebeeld tongewelf getekend door leerling Janneke Hofman.
Bekijk hieronder nog meer foto's van deze mooie reis.
Meer weten over de opleidingsmogelijkheden voor het restaureren van erfgoed?
Bekijk het opleidingenoverzicht op www.erfgoedopleidingen.nl.
Willem Coolen is restaurator, docent en voorzitter van Het Restauratieconvergent, één van de 14 partners van het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen.
