Loodlassen: wanneer is het wel en wanneer is het geen goed idee?

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Willard van Reenen, kwaliteitsbewaker van het NCE.

Voor- en nadelen van loodlassen

Lassen als verbindingstechniek voor lood heeft enkele voordelen:

• Er ontstaat bij oxidatie geen kleurverschil (bij solderen wordt de naad op den duur zwart).
• De looddikte blijft gelijk.
• Er ontstaat een sterke (stuik)naad.

De nadelen van het verbinden van lood door middel van lassen zijn:

• Door de hoge lastemperatuur is het werk zeer brandgevaarlijk.
• De weersomstandigheden moeten ideaal zijn. Een goede lasnaad is onmogelijk bij te veel wind.
• Een hoge mate van vakmanschap is vereist voor het maken van een goede lasnaad.
• Hoe meer men gaat lassen, hoe minder lood op traditionele wijze wordt geplooid, gedreven en gevouwen. De verbindingstechniek van loodlassen vormt daarmee een bedreiging voor de instandhouding van het klassieke loodgietersambacht.

Het lassen van lood kent zijn voordelen, maar het zijn de nadelen waar Willard zich zorgen over maakt. Hij zegt: “In de praktijk zie ik regelmatig dat vakspecialisten bij het vervangen van een traditioneel aangebrachte loodbekleding overstappen op loodlassen rechtstreeks op het monument en dat baart mij zorgen. Zowel in het verloren gaan van de historische wijze waarop de loodbekleding is aangebracht als wel in de kwaliteit van de lasnaad. Dit komt mede doordat een beetje wind er al voor zorgt dat de lasnaad niet perfect kan worden aangebracht, hoeveel ervaring en kennis de vakman/-vrouw ook heeft. Bovendien lopen, wanneer er gelast wordt met acetyleengas, de temperaturen van een perfecte lasvlam op tot boven de 3000ºC. In mijn ogen zou deze risicovolle techniek alleen gebruikt kunnen worden in een omgeving zonder invloeden van buitenaf en niet rechtstreeks op het monument.”

Richtlijnen NCE-opleiding Restauratie Leidekker & Loodgieter

De traditionele verwerkingstechnieken plooien, drijven en vouwen hebben onmiskenbaar de voorkeur bij het verwerken van lood. Lassen is een alternatief om verbindingen te maken en deze techniek heeft zijn voor- en nadelen. In het lesmateriaal van het NCE wordt geen onwrikbaar standpunt ingenomen over de geschiktheid en de wenselijkheid van het lassen van lood; daarvoor liggen de zaken te genuanceerd. Wel worden, als richtlijn, de volgende aanbevelingen gedaan:

• Ga bij monumentale objecten pas over tot solderen of lassen van lood als het werk niet op traditionele wijze -plooien, drijven en vouwen- kan worden uitgevoerd.
• Beperk loodlassen tot de werkplaats en de bouwplaats met als voorwaarde dat de bouwplaats gunstig en veilig is.
• Ga niet loodlassen direct op het monument. Het brandrisico en het risico van een niet goed aangebrachte loodlas zijn te groot.
• Betrek, bij de afweging tussen traditioneel plooien, drijven en vouwen enerzijds en solderen en lassen anderzijds, de bouwhistorische waarde van de bestaande loodbekleding en de detaillering daarvan.

Tijdens de NCE-opleiding Restauratie Leidekker & Loodgieter gaan we dieper in op het vraagstuk en worden de traditionele technieken, alsook het solderen en lassen van lood, aangeleerd. Bovendien wordt de restauratieladder behandeld, een belangrijk hulpmiddel bij het afwegen van de handelingswijze bij restauratieprojecten. Het NRC verzorgt een tweedaagse praktijktraining rond dit thema: Lood bij dakbedekkingen en goten. Tijdens deze praktijktraining zullen de verwerkingsmethoden van lood kort de revue passeren.